Robert Hooke Kimdir?

18 Temmuz 1635 – 3 Mart 1703 yılları arasında yaşamış İngiliz filozoftur.

Hooke çok yönlü bir bilim insanıdır. Hem teorik hem de pratik açıdan yaptığı çalışmalarla bilimsel Rönesans’ta büyük rol oynamış bir İngiliz bilim adamıdır.

Robert Hooke, bilim dallarından özellikle biyolojiye daha küçükken ilgi duymuştur. Daha sonra kilisede çalışan üç abisi gibi onun da iyi bir eğitim alıp kiliseye katılacağı düşünülüyordu. Ancak, ailesi, Hooke’un çalışırken kronik baş ağrılarından dolayı çok yaşamayacağından korkup onu okuldan almışlardır. Wight Adası’ndaki Freshwater’da doğan Hooke, ilköğretim eğitimini Isle of Wight’ta aldıktan sonra, 13 yaşında, Dr. Busby’nin altında Westminster Okulu’nda almıştır. 1653’te, Hooke, Oxford’daki İsa Kilisesi’nde koroculuk yerini aldı. Burada, Robert Boyle‘la tanışıp onun asistanlığını yaptı. Boyle, bir matematikçi olmadığından, ideal gaz yasasının bir parçası olan Boyle yasasını, formülize edenin Hooke olma ihtimali yüksektir.

Hücre ilk defa 1665 yılında bir İngiliz bilim adamı olan Robert Hooke tarafından ölü mantar dokusunda boş odacıklar şeklinde keşfedildi. Robert Hooke incelemeleri sırasında gördüğü bu odacıklara hücre (cellula) adını verdi. İleriki yıllarda bu odacıkların boş olmadığı içinde canlıların yaşamsal olaylarını gerçekleştiren en küçük organizmalar olduğu anlaşıldı. 1665 yılında mikroskobu icat edip.İlk araştırmasında hücre adını verdiği ölü mantar hücresinin hücre duvarını görmüştür. Hooke yasası olarak bilinen bilimsel yasanın mucididir. Hooke Yasası elastik deformasyon durumunda mühendislerin kullandığı başlıca kanunlardan biridir.

Onun erişkin yaşamı üç farklı dönemden oluşmuştu: paradan yoksun bir bilimsel araştırmacı; büyük bir servet elde etti ve 1666’daki büyük Londra yangınından sonra, sıkı çalışmasının ve büyük dürüstlüğünün vermiş olduğu ün aracılığıyla ayakta kaldı ama sonunda hasta oldu ve kıskanç entelektüel anlaşmazlıkların bir parçası oldu. Bu durumlar onun göreceli tarihsel bilinmezliğine katkıda bulunmuş olabilirdi.

Büyük Londra Yangınından sonra, o bir zamanlar eş zamanlı olarak Kraliyet Derneği deneylerinin sorumlusu ve konsey üyesi, Gresham geometri profesörü ve yangından sonra araştırmaların yarısından fazlasını yerine getirdiğini gösteren kapasitedeki bir Londra araştırmacısıydı. Ayrıca onun zamanındaki önemli mimarlardan birisi olmasına rağmen, şu anda onun yapıtlarından birkaç tanesini görebiliriz ve bunlardan bazılarına genel itibarıyla yanlış atıfta bulunuyor. Londra’da etkisinin bugün bile sürmeye devam ettiği, bir takım planlama sistemlerinin düzenlenmesinde büyük katkısı vardı. Allan Chapman onu “İngiltere’nin Leonardosu” olarak nitelendiriyor.

Hamilik, Yenileme ve Aydınlanma çağı süresince Oxford’da bir bilim tarihi kitabı olan, Robert Gunther’in Early Science in Oxford’u kitabının on dört cildinden beşini Hooke’a adamıştır.

Hooke, Hamilik zamanı boyunca, John Wilkins’in önderliğinde olduğu coşkulu Kralcıların sıkıca kenetlenmiş bir grubun üyesi olduğu, Wadham Koleji’nde eğitim gördü. Burada Thomas Willis ve Robert Boyle’nin asistanı olarak işe alındı. Boyle’nin gaz kanunu deneylerini kullandığı vakum pompalarını inşa etti. Bazı ilk Gregoryen teleskoplarını inşa etti ve Mars ve Jüpiter’in rotasyonlarını gözlemledi. 1665’de, Micrographia adlı kitabıyla bilimsel araştırmalar için mikroskop kullanımını canlandırdı. Hooke’un, fosiller üzerindeki mikroskobik gözlemlerine dayanarak, biyolojik gelişimin ilk savunucularından birisi olmuştu. Işığın dalga teorisinden çıkarım yaparak, ışık kırılma olayını araştırdı ve maddenin ısındığında genleştiğini ve havanın uzak mesafeler tarafından ayrılmış, küçük parçalardan oluştuğunu ilk iddia eden kişi oldu. Harita yapımı ve araştırma alanı çalışmalarına öncülük etti ve ilk modern kuşbakışı görünüşlü harita yapımına dâhil oldu. Londra’nın şebeke sistemi için düzenlediği plan, hali hazırda var olan yolların yeniden inşa edilmesi lehine reddedildi. Ayrıca Hooke, yerçekiminin ters kare yasasını izlediğini gösteren deneysel bir kanıta çok yaklaştı ve böyle bir ilişkinin gezegenlerin hareketlerini yönettiği, daha sonradan Isaac Newton tarafından geliştirilecek bir fikir, varsayımında bulundu. Hooke’un bilimsel işlerinin çoğu Kraliyet Derneği deneylerinin sorumlusu olduğu zamanlarda onun yeteneğiyle yapıldı.

Hazırlayan: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Ömer YILDIRIM’ın Kişisel Ders Notları. Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 1. Sınıf “Felsefeye Giriş” ve 2., 3., 4. Sınıf “Felsefe Tarihi” Dersleri Ders Notları (Ömer YILDIRIM); Açık Öğretim Felsefe Ders Kitabı