İslam filozofları, kendilerinden önceki dönemde özellikle doğudaki çeşitli merkezlerde açılan okullarda, Antik Yunan felsefesine dair çeviriler yapılmışlardır. Özellikle Yunancadan Süryaniceye yapılan çevirilerle doğu medeniyeti ile batı medeniyeti arasında kalan coğrafyayı Antik Yunan felsefesiyle tanıştırmıştır.

İslam’ın doğuşundan sonra İslam’ın ve İslam medeniyetinin hızla yayılmaya başlaması, birçok farklı kültürün birbiriyle etkileşim kurmasına sebep olmuş ve bu bağlamda bilim, sanat ve felsefe alanlarında son derece önemli gelişmeler meydana gelmiştir. Bağdat ise bu gelişmelerin merkezi konumuna gelmiştir oturmuştur.

İslam felsefesi; M.S. 7. – 12. yüzyıl arasında İslam dininin kabul gördüğü, bünyesinde farklı milletlerin bulunduğu geniş bir coğrafyada ortaya çıkmış ve yayılmıştır. Bu sebeple İslam felsefesinden kasıt sadece Müslüman filozofların yaptığı felsefe değil, İslam coğrafyasındaki bütün düşünürler tarafından yürütülen felsefi çalışmalara verilen addır. Dolayısıyla İslam felsefesi, sadece Müslümanların geliştirdiği bir felsefe değildir.

İslam coğrafyasında yaşayan farklı dinlere mensup veya herhangi bir dine mensup olmayan filozofların yapmış olduğu felsefi çalışmalar da İslam felsefesi altında incelenir. Bu durum İslam felsefesinde çeşitli felsefi akımların görülmesine de neden olmuştur.

İslam felsefesi filozoflarından Razi, Tanrı ile insan arasında aracı kabul etmeyerek deist bir yaklaşım sergilemiş ve bilgilerin duyumlar aracılığıyla kazanıldığı savunan natüralist (tabiyyun) akımı savunmuştur.

İbnü’r Râvendi ise Tanrı’nın varlığını kabul etmeyerek gerçek olan tek şeyin ezeli ve ebedi olan madde olduğunu savunmuş ve İslam felsefesinde materyalist (dehriyye) akımın öncüsü olmuştur.

Bunların yanı sıra El Kindî, Fârâbî, İbn Sînâ ve İbn Rüşd gibi filozoflar tarafından meşşâiyye felsefesi oluşturulmuştur. Bu felsefe İslam esaslarına bağlı, ağırlıklı olarak Aristoteles, kısmen de Platon etkisiyle oluşmuş mantık ve matematik temelli görüşler içerir.

İSLAM FELSEFESİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ

• Antik Yunan felsefesinden etkilenilmiştir.
• Akıl, iman ve inanç gibi konular tartışılmıştır.
• İslam felsefesinden önceki problemler tartışılmıştır.
• Çeviri faaliyetleri yapılmıştır.
• Felsefeyi gelişimine katkı sağlanmıştır.
• Batı felsefesini etkilemişlerdir.

Hazırlayan: Sosyolog Ömer Yıldırım