Farabi ve Rasyonalizm (Akılcılık)
Fârâbî Türk asıllı bir filozoftur. İslam felsefesinin kurucusu sayılan Fârâbî Aristoteles’in ve Plotinos’un görüşlerinden yararlanarak kendi sistemini kurmuştur. Felsefesinin amacı İslam dinini felsefi bir temele oturtmaya çalışmaktır.
Fârâbî’nin bilgi konusundaki görüşleri Aristoteles’in görüşleriyle uygunluk gösterir. Ona göre bilginin üç kaynağı vardır. Bunlar; duyu, akıl ve nazardır. Duyusal bilgiler duyu organları aracılığı ile alınan tekil olan bilgilerdir. Akıl sayesinde kendi iç dünyamızda olanları, zihin durumlarımızı gözlemleriz. Nazar ise doğuştan getirilen düşüncelere karşılık gelir. Derinliğine düşünmeyi ifade eden nazar yoluyla akılda doğuşta bulunan düşünceleri kavrarız. Duyu ve akıl doğrudan , nazar ise dolaylı bilgi verir. Duyu organlarıyla algılanan dış dünyaya ait tekil bilgiler doğru bilgiler değildir. Bu bilgiler sadece doğru bilginin malzemesini oluşturur. Tekil bilgiler nazar yani derinliğine düşünme, akıl yürütme yoluyla biçimlendirilerek genel kavramlara, yargılara dönüştürülür. Böylece kesin ve genel geçer bilgilere ulaşılmış olur.
Fârâbî’ye göre insan zihninde doğuştan getirilen düşünceler vardır. İnsan aklında bulunan sezgi gücü sayesinde bu düşünceleri kavrar. Sezgi, kesin ve genel geçer bilgiye ulaşma aracıdır.
Derleyen: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 1. Sınıf “Felsefeye Giriş” ve 3. Sınıf “Çağdaş Felsefe Tarihi” Dersi Ders Notları (Ömer YILDIRIM); Açık Öğretim Felsefe Ders Kitabı
