19.-20. yüzyıl felsefesi öncelikli olarak Alman felsefesinde romantizmin ve idealizmin zirveye ulaştığı bir dönemdir. Bu dönemde aynı şekilde materyalizmin de yeni bir derinlik kazandığı ve öne çıktığı görülür. Fransız felsefesinde bir yanda Charles Fourier, Pierre-Joseph Proudhon, Claude Henri de Saint-Simon gibi reformcu düşünürler; öte yanda da August Comte ile pozitivizmin belirginleştiği görülür. Tarihçi Tocqueville ile sosyolog ve düşünür olan Emile Durkheim’ı da buraya eklemek gerekir.

19.-20. yüzyılın genel olarak bir tarih yüzyılı olduğu belirtilir, bunun anlamı hem tarih bilincinin gelişmesi hem de düşüncenin ve felsefenin tarih ile birlikte ele alınıp değerlendirilmesi eğiliminin kuramsal bir nitelik kazanmaya başlamasıdır. Böylece felsefenin içinde siyasal teoriler ve sosyoloji gibi bir disiplin çıkmıştır.

19. yüzyılın genel hatlarıyla Almanya’da idealist felsefenin, Fransa’da sosyalist düşüncenin, İngiltere’de iktisat teorisinin gelişip güçlendiği zamanlar olarak belirtilmesi yanlış olmaz. Felsefede romantik düşünce, idealizm, materyalizm, realizm, rasyonalizm, tarihselcilik, pozitivizm bu yüzyılda kendini gösterir.

19.-20. yüzyıl tarihsel bakımdan siyasal ideolojilerin öne çıktığı bir dönem olarak ortaya çıkmıştır. Sosyalist düşünce ve onun felsefi kökleri bu dönemde belirginlik kazanmış, öte yandan liberalizm ve onun felsefi kökleri belirginleşmiştir.

18. yüzyıl aydınlanmacılığının felsefi konumlanışı devam ettirilmekle birlikte, aydınlanmacı felsefi kavramlara belirli bir ölçüde kuşkuyla bakan bir yönelim olarak şekillendiği söylenebilir. Fransız Devrimi’nin sonrasında ortaya çıkan hayal kırıklıklarının etkisi 19.-20. yüzyıl felsefelerinde görülür.

Çağdaş Felsefe İle İlgili Konular

• 20. yüzyıl felsefesinin ortaya çıkışı
• 20. yüzyıl felsefesinin ayırıcı nitelikleri ve temel özellikleri
• 20. yüzyıl felsefesinde fenomenoloji ve gerçeklik-görünüş sorunu
• 20. yüzyıl felsefesinde hermeneutik ve yorum sorunu
• 20. yüzyıl felsefesinde varoluşçuluk ve varoluş-öz sorunu
• 20. yüzyıl felsefesinde diyalektik materyalizm ve değişim sorunu
• 20. yüzyıl felsefesinde mantıkçı pozitivizm ve metafizik bilgi sorunu
• 20. yüzyıl felsefesinde yeni ontoloji ve varlık sorunu
• Analitik felsefe nedir?
• Kant’ın yargıları sınıflandırması
• Euklidesçi olmayan geometriler
• Geometrinin aksiyomlarının mahiyeti
• Bütüncü ve bütünleşik bakış açısı
• Dilsel felsefeye sapış
• Modern mantık
• Viyana çevresi filozofları

Hazırlayan: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Ömer YILDIRIM’ın Kişisel Ders Notları. Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 1. Sınıf “Felsefeye Giriş” ve 2., 3., 4. Sınıf “Felsefe Tarihi” Dersleri Ders Notları (Ömer YILDIRIM); Açık Öğretim Felsefe Ders Kitabı