Felsefe hakkında her şey…

Sanat Eseri Nedir, Sanat Eserinin Özellikleri Nelerdir?

14.11.2019
31.053
Sanat Eseri Nedir, Sanat Eserinin Özellikleri Nelerdir?

Sanat eseri süje ile obje arasındaki estetik ilişkiden doğar. Sanat eseri, bir tasarım (yaratıcı hayal gücü) sonucu ortaya çıkar. Sanat eserinin özellikleri de bu ilişki ve tasarımın sonucu ortaya çıkan niteliklerdir.

Bir tiyatro oyunu, bir heykel, bir tablo, bir müzik parçası vb. birer sanat eseridir. Sanat eserlerini meydana getiren kişilere sanatçı denir.

Sanat eserini meydana getiren, üç unsur vardır: Sanatçı, sanat eseri ve sanat eserini anlayıp takdir eden kişiler (alımlayıcı, süje).

Bir sanat eserinin en temel işlevi, onu izleyen insanda estetik bir duygu oluşturmasıdır. Bu nedenle sanat eseri estetik bir nesne olarak da değerlendirilebilir.

Her sanat eseri aslında özne-nesne ilişkisinden ortaya çıkmış bir bilgidir aynı zamanda. Sanatçı, değişik araçlar kullanarak bir üretimde bulunur. Kullandığı nesne ise var olan her şeydir. Bu etkileşim sonucunda da ürettiği şey bilgidir, yani bir yapıttır.

Sanat eseri, kendisine yönelen, onu kavrayan ve sonuçta estetik bir haz alan izleyici/dinleyici ile başka bir anlam daha kazanır. Bir sanat eserinin izleyicisi olan insan da bir takım değerlendirmelerde bulunur ve bu da bir bilgidir. Bu değerlendirmeler, değer atfetme, değer biçme, eleştirme biçimlerinde olabilir.

Sanatçı da filozof ve bilim adamı gibi onu çevreleyen bir dünyada yaşar. Ama sanatçı, bu dünyanın zamana göre değişen özelliklerini anlamlandırmaya çalışarak yarattığı ürünlerde de bu düşüncelerini yansıtır.

Örneğin sanat da adalet, eşitlik, sevgi gibi değerlere ilişkin bir takım mesajlar verir, ama bunu felsefenin yaptığı gibi tanımlamaya kalkışmaz, bu kavramlara ilişkin somut durumları yine somut bir eserle ortaya koymaya çalışır. Bu nedenle sanat bilim ve felsefenin tamamlayıcısı olarak görülebilir.

Vincent van Gogh'un ölümünden bir yıl önce 1889 yılının Haziran ayında yaptığı meşhur “Yıldızlı Gece” tablosu

Vincent van Gogh’un ölümünden bir yıl önce 1889 yılının Haziran ayında yaptığı meşhur “Yıldızlı Gece” tablosu

Genel olarak sanat eserinin özellikleri aşağıdaki gibi belirlenebilir.

  • Her sanat eseri, özgün, kendine ait bir takım özellikleri olan bir insan yaratısıdır.
  • Sanat eserine yönelen, onu yorumlayan ve ondan estetik bir zevk alan bir alımlayıcı (izleyici / dinleyici) özneye gereksinim vardır.
  • Bir eserin biçimi ile anlatmak istediği içerik arasında yakın bir ilişki vardır. İçerik ve biçim birlikte bir anlam taşır. Her ikisi de tek başına bir eseri sanat eseri yapmaya yetmez.

Yukarıda bir sanat eserinin işlevinin insanda estetik tepkiler doğurması olduğunu belirtmiştik. O eserin yaratıcısı tarafından hangi amaçla yaratıldığı onu izleyen insanda oluşacak tepkiyi doğrudan etkilemez. Bu durumda sanat eserini şu biçimde tanımlayabiliriz: İnsanlar tarafından oluşturulmuş ve insanda estetik hazlar oluşturma işlevi olan yapıttır.

Sanat Eserinin Özellikleri Nelerdir?

  • Sanat eseri kişiseldir. Yani o eseri ortaya koyan kişiden izler taşır.
  • Sanat eseri yaratıcılık gerektirir.
  • Sanat eseri estetik kaygıyla üretilir yani yarar amacı güdülmez (Estetik kaygılılık).
  • Sanat eseri özgündür; yani eşsiz ve tektir. Yani bir daha eşi benzeri olmayandır (Orijinallik).
  • Sanat eseri kalıcıdır. Sanat eserinin bizde uyandırdığı haz hayatımıza etki edebilecek kadar kalıcıdır.
  • Sanat eseri evrenseldir. Ortaya konan ürün tüm insanlığın ortak malıdır.

Derleyen: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 1. Sınıf “Felsefeye Giriş” ve 3. Sınıf “Çağdaş Felsefe Tarihi” Dersi Ders Notları (Ömer YILDIRIM); Açık Öğretim Felsefe Ders Kitabı

BİR YORUM YAZIN

ZİYARETÇİ YORUMLARI - 0 YORUM

Henüz yorum yapılmamış.

2005'ten beri çevrim içi felsefe yapıyoruz...