Sinir Hücresi Nöronlar, Sinir Hücreleri
Sinir sistemi; düşünme, akıl yürütme, kalp atışının düzenlenmesi, görsel ve hareketle ilgili koordinasyonun sağlanması ve birçok diğer sistemlerin çalışmasında etkili olan bir sistemdir. Sinir sistemimiz davranışlarımızın, duygularımızın, düşünme, tasarlama, plan yapma gibi bilişsel süreçlerin altyapısını hazırlar. Sinir sistemini oluşturan en küçük yapı olan sinir hücreleri nöron olarak adlandırılır. Nöronlar işlevleri ve bulundukları bölge açısından değişkenlik gösterirler. Santimetrakerenin binde biri büyüklüğünde nöronlar olabildiği gibi omurilikte omurgadan başlayıp ayak başparmağına kadar uzantıları bulunan nöronlar da bulunmaktadır.
Nöron yapı itibariyle hücre gövdesi ve Grekçe ağaç anlamına gelen dendron sözcüğünden türeyen tıpkı bir ağaç dalı gibi hücre gövdesinden çıkan kısa ve küçük lifler şeklindeki dendritlerden oluşmuştur. Dendritlerin görevi diğer komşu sinir hücrelerinden gelen mesajları sinir hücresine iletmektir. Ayrıca nöronun hücre gövdesinden çıkan tek bir uzun lif daha bulunmaktadır. Sinir hücrelerinden mesajların kasları ya da salgı tezlerini oluşturan diğer nöronlara iletildiği bu uzun ince boru şeklindeki lif ise akson olarak adlandınlır. Aksonlar dendritlerden daha ince ve daha uzundur. Paralel şekilde aksonlar bir araya gelerek elektrik kablosu tellerine benzer yapıda sinirleri oluştururlar. Bir nöron bulunduğu yere göre ağaç dalları şeklindeki dentritleri ve diğer nöronlara ulaşan aksonlan sayesinde diğer yüzlerce ya da binlerce nöronla iletişim kurabilir.
Bazı aksonları beyaz bir yağ tabakası şeklinde kaplayan miyelin kılıfı bulunmaktadır. Şekil 2.1’de de görüldüğü üzere tıpkı bir elektrik kablosundaki gibi izolasyondan sorumlu, basit hayvanlarda görülmeyen miyelin kılıfları bazı aksonlar üzerinde bir sosisi andıran biçimde boğumlu bir görünüm sergilerler. Bu görünümdeki bir yapı mesajın düğümler arasında sıçrayarak daha hızlı bir hareket etmesine olanak sağlar.
Nöronlar ilettikleri mesajın türü ve ne yönde bilgi aktardıklarına bağlı olarak da kendi aralarında üçe ayrılır.
Duyusal (getiren) nöronlar: Mesajın duyu organlarından alınıp omurilik ve beyine iletilmesinden sorumludurlar.
Motor (götüren) nöronlar: Mesajın beyin ya da omurilikten alınıp vücuttaki kas ve salgı bezlerine iletilmesini sağlarlar.
Bağlayıcı (birleştirici) nöronlar: Nöronlar arası mesaj alışverişinden sorumlu nöronlardır.
Sinir sisteminde nöronların yanında ayrıca glial hücreler de bulunmaktadır. Glial hücreler nöronları destekleyici görevlerde bulunurlar. Ölü nöronların, atık maddelerin sinir sisteminden temizlenmesi, nöronların beslenmesi ve izolasyonundan sorumludurlar.
Ayrıca lütfen bakınız:
