Beyin, Beynin Yapısı ve Beynin Bölümleri

Beyin en karmaşık psikolojik süreçlerin gerçekleştiği merkezdir. Beynin dış yüzeyi, beyin kabuğu (korteks) adı verilen ince bir tabakayla kaplıdır. Bu tabaka, milyarlarca sinir hücresiyle doludur. Beyin kabuğu üzerinde gözlerden, kulaklardan, burundan ve kaslardan gelen mesajları değerlendiren ve yanıtlayan farklı alanlar vardır. Bu da farklı etkinlikleri aynı anda yapabileceğimiz anlamına gelir.

Beyin kabuğunun altında beynin rengi pembeden beyaza dönüşür. Akmadde adı verilen bu kısım, beyin kabuğuna giden ve oradan gelen aksonlardan oluşur. İnsan beyni iki yarım küreye ayrılmıştır. Bu yarım kürelerde beş beyin lobu yer alır. Ön lob bilinçli düşünme, yan lob duygulan işleme, arka lob görme, şakak lobu ses ve kokuyu algılama işlevlerini gerçekleştirir. Beynin sol yarım küresi bedenin sağ, sağ yarım küre de bedenin sol yanına mesajlar gönderir ve alır. Çünkü beynin sol ve sağ tarafından gelen sinirlerin bir kısmı, omurilik soğanı adı verilen, omuriliğin beyin içine giren kısmında çaprazlaşır. Omurilik soğanı; nefes alma, yutma, sindirim ve kalbin çarpması gibi eylemler üzerinde etkilidir. Sağ ve sol yarım küre, milyonlarca sinirden oluşan kalın bir sinir demetiyle birbirine bağlıdır. Beynin alt arka tarafında beyincik denilen küçük bir bölge yer alır. Beyincik, bedenin dengesini, hareketler arasındaki iş birliğini ve uyumu sağlar.

Beyin yarım kürelerinin üstünü kaplayan beyin kabuğu kıvrımlardan, girinti ve çıkıntılardan oluşmakta. Bu girintilerden merkezi oluk ve yan yarık, beyin kabuğunu temel bölümlerine ayırır. Bu bölümlere de beyin lobu denir. Merkezi oluğun önünde kalan kısım alın lobu, arkasında kalan kısım çeper lobu, yan yarığın altında kalan kısım şakak lobu, en arkadaki kısım da art kafa lobudur. Beyin yarım küreleri ise sağ ve sol kısımlardan oluşur.

Beyin loblarının her biri çok sayıda farklı işlevden sorumludur. Beyin yarım kürelerinin her iki tarafı da genelde eş değerlidir. İşlevler hem sol, hem de sağ yarım küreler tarafından gerçekleştirilir. Ancak bazı işlevlerde eş değerlik yoktur. Sol yarım örneğin tarh veya felsefe çalışırken daha etkin, sağ yarım küre ise resim yaparken veya şarkı söylerken etkindir.

Beynin bölümlerinin işlevleri aşağıdaki tabloda gösterilmiştir:

Derleyen: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 1. Sınıf “Psikolojiye Giriş” ve 2. Sınıf “Deneysel Psikoloji”, 4. Sınıf “Sosyal Psikoloji” Dersi Ders Notları (Ömer YILDIRIM); Açık Öğretim Psikoloji Ders Kitapları ve MEB Liseler İçin Psikoloji Dersi Ders Kitapları