Yorumlama Nedir, Nasıl Yapılır?
Sembolik dile çevrilmiş çıkarımların ve bu çıkarımları oluşturan önermelerin geçerliliklerini denetleyebilmek için yorumlama gereklidir. Sembolleştirilmiş önermelere doğru ya da yanlış bir doğruluk değeri verilmesine yorumlama denir. “p” gibi tek bir basit önermenin doğru ve yanlış olmak üzere iki, “p” ve “q” önermelerinden oluşmuş bir bileşik önermenin dört, “p”, “q” ve “r” gibi üç önermeden oluşmuş bir bileşik önermenin sekiz yorumlaması olur. Satır sayısı 2n formülüyle bulunur. Burada “n” bileşen sayısını gösterir.
Önermelerin alabilecekleri yorumlar aşağıdaki gibidir.
Önermelerin doğruluk değerlerinin verilerek yorumlanmasının yapıldığı çizelgelere yorumlama çizelgesi ya da doğruluk çizelgesi (tablosu) adı verilir. Bu bilgiler ışığında, herhangi bir önermenin nasıl yorumlandığını şu şekilde gösterebiliriz.
p => (q Λ p) önermesinin doğruluk tablosu aşağıdaki gibi olur.
İlk önce p ve q önermelerinin alabilecekleri doğruluk değerleri yazılır. Önermenin bileşenlerinin tek tek değerleri bulunduktan sonra, en sonunda önermenin bütününün doğruluk değerleri çıkarılır. Bütün bu işlemlerin daha önce gördüğümüz önerme eklemlerinin kurallarına göre yapıldığını unutmayınız.
Bu yöntem ile, önermelerin tutarlılık, geçerlilik ve eş değerliklerini denetlememiz olanaklı olur.
Hazırlayan: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Ömer YILDIRIM’ın Kişisel Ders Notları. Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 3. Sınıf “Klasik Mantık” ve “Modern Mantık” Dersleri Ders Notları (Ömer YILDIRIM)
