Felsefe hakkında her şey…

Mihail (Mihaylo) Vasilyeviç Lomonosov Kimdir?

08.11.2019
1.652

19 Kasım 1711’de Rusya Çarlığı’nın Arhangelogorod Guberniyası’na bağlı Mişaninskaya köyünde doğdu.

Dünya çapında ünlü Rusyalı bilim adamı, Rusya’nın yetiştirdiği en büyük bilim adamlarından biri. Ansiklopedist, doğa bilimci, fizikçi ve kimyacıdır. Bir disiplin olarak fiziksel kimyayı bugünküne çok yakın bir biçimde tanımlayan ilk kimyacı sıfatıyla tarihe geçmiş ve gelecekte bu alanda yapılması gereken çalışmaların geniş bir programını hazırlamıştır. Moskova Devlet Üniversitesi’nin kurulması projesi de Lomonosov’un eseridir ve 1755 yılında açılan okula yaklaşık 200 sene sonra (1940 yılında) Lomonosov’un adı verilmiştir. Venüs gezegeninin bir atmosferinin olduğunu ilk kez olarak (1761 yılında) iddia etmiştir.

Lomonosov’un dönemi Rusya tarihinin büyük değişimlerle zengin önemli bir evresidir. Rusya Çarlığı’nın son çarı I. Petro reformlarını büyük ölçüde sonlandırmış ve devletini Avrupa’nın en büyükleri sırasına sokacak kesin hamleyi yapmıştır. Nitekim 1721 yılında Rusya’yı imparatorluk ve kendisini imparator ilan edecektir. Bundan bir süre önce, 1709 yılında İsveçlilerin tarihteki en büyük yenilgiyi aldığı ve İsveç kralı Demirbaş Şarl’ın Osmanlı’ya sığınmak zorunda kaldığı Poltava Savaşı’nda Rusya önemli bir zafer kazanmıştır. 1711 yılında Osmanlı Devleti ile imzalanan Prut Antlaşması Rusya’yı belki kaderini sonsuza kadar değiştirecek bir hezimetten kurtarmıştır.

Lomonosov 18. yüzyılda Rus tarih biliminde etkin Liberal-Asilzade Akımı’na mensuptur. Halk kütlelerinin tarihte belirli bir ölçüde rol oynadığını kabul etmekle beraber, tarihî şahsiyetlerin rolünün belirleyici olduğuna inanmıştır. Rusların İskandinav kökenli olduğunu iddia eden Norman Teorisi’ni inkâr etmiştir. Sarmatizm (Sarmat Teorisi) yanlısıdır. Rusların etnik kökeninin Slavlarla Fin-Ugorların (Lomonosov bunlara «Çudi» der) karışımı olduğuna inanmaktadır.

Kratkiy Rossiyskiy letopisec s rodosloviem (Soyağaçlı Kısa Rusya Vakayinamesi, Sankt Petersburg, 1760) adlı eserinde Lomonosov Rusya’nın 862-1725 yılları arasındaki tarihinin en önemli olaylarına kısaca yer vermiştir. Büyük ilgi gören bu çalışma Lomonosov henüz hayattayken Almancaya, yazarının ölümünden 2 yıl sonra da İngilizceye çevrilmiştir.

Lomonosov’un tarih alanındaki en önemli eseri Drevnyaya Rossiyskaya istoriya (Eski Rusya Tarihi, Sankt Petersburg, 1766) adlı çalışmadır. Bu çalışmasında Lomonosov Rusya tarihini Roma İmparatorluğu tarihiyle kıyaslar ve Antik Çağ’ın inançlarıyla Doğu Slavların inançları arasında pek çok ortak nokta tespit eder.

Dil Bilimi Çalışmaları

Lomonosov’un en önemli dil bilimi çalışması Rossiyskaya grammatika (Rusya Grameri) Rusçanın grameri üzerine bu dildeki ilk basılı bilimsel eserdir. Eser 1755 yılında tamamlanmış, 1757 yılında Sankt Petersburg’da ilk baskısı yapılmış ve yaklaşık 30 senede 4 kere daha basılmıştır. Lomonosov bu çalışmasında Rusçanın birtakım gramer normlarından bahsetmiş, sözcük türü kavramını açıklığa kavuşturmuş, sözcüklerin imla ve telaffuz kurallarına değinmiştir. Sözcüklerin telaffuzundan bahsederken Lomonosov Moskova konuşmasını ölçüt kabul etmiştir.

Rassujdenie o polze knig cerkovnıh v rossiyskom yazıke (Rusçada Kilise Kitaplarının Önemi Üzerine) adlı çalışmasında da Lomonosov Üç Stil Teorisi’ni kullanarak Rusçanın stilistik sistemini yapmıştır.

BİR YORUM YAZIN

ZİYARETÇİ YORUMLARI - 0 YORUM

Henüz yorum yapılmamış.

2005'ten beri çevrim içi felsefe yapıyoruz...