Gaetano Mosca kimdir?

Gaetano Mosca; 1 Nisan 1858 ila 8 Kasım 1941 tarihleri arasında yaşamış olan İtalyan hukuk ve siyaset teorisyeni, devlet adamı ve düşünürüdür.

Palermo Üniversitesinde eğitim gören Gaetano Mosca, üniversite eğitiminin ardından 1885–1888 seneleri arasında mezun olduğu okulda ve ardından 1888-1896 yılları arasında Roma Üniversitesinde, akabinde de 1896-1908 seneleri arasında Torino Üniversitesinde anayasa hukuku dersleri verdi. 1908’de İtalyan Temsilciler Meclisi üyeliğine seçilen Mosca, 1914’ten 1916’ya kadar kolonilerden sorumlu devlet müsteşarı olarak görev yaptı ve 1919’da Kral III. Victor Emmanuel tarafından ömür boyu senatör olarak tayin edildi.

Yirminci yüzyılın en etkili sosyologlarından birisi olan Gaetano Mosca, Yönetici Sınıflar teziyle tarihte her daim yönetici sınıflar bulunduğunu, bunun kaçınılmaz olduğunu ve tarihin her döneminde yönetenler ile yönetilenler bulunduğunu savunmuştur. Bu sözler, Seçkinci Yaklaşım’ın ilk işaretleri olmuştur. Sonrasında da Vilfredo Pareto ve Robert Michels ile birlikte elitizm’in İtalya’daki savunusunu yapmıştır.

Gaetano Mosca’ya göre bütün toplumlar yönetici sınıf ve yönetilen sınıf olarak ikiye ayrılmaktadır. Yönetici sınıf siyasal fonksiyonları üstlenen ve iktidarın nimetlerinden yararlanan azınlık elit gruptur. Yönetilen sınıf ise yönetici sınıf kontrolündeki çoğunluk grubudur.

Yönetici sınıfın azınlıkta olmasına karşı egemen durumda olmasının sebebi örgütlenmiş olmasıdır. Mosca’ya göre “tek bir itici güç ve güdüyle hareket eden bir azınlığın, örgütlenmemiş ve dağınık bir çoğunluğu hükmü altına alması kaçınılmazdır”. Ayrıca yönetici sınıfın mensuplarının çeşitli üstün ve özel yetenekleri, toplumda önemli bir konumları vardır. Yönetici sınıf halk kitlelerini kontrol altında tutmak için çeşitli metotlar kullanır. Öncelikle hukukun kendi çıkarlarına göre düzenlenmesi ve buna uygun bir ideolojik propaganda düzeninin yaratılması şarttır. Yönetici sınıf zor durumda kaldığında farklı metotlara (şiddet, zor kullanma, kandırma, hile, darbe vs.) başvurabilir.

Toplumsal dinamikler nedeniyle zaman içerisinde yönetici sınıflar değişebilir ya da çeşitlenebilir. Bu yavaş ve düzenli bir şekilde gerçekleşirse reformlar, ani ve şiddetli bir şekilde olursa devrimler meydana gelir. Mosca’nın yönetici sınıfı Marks’ın hakim sınıfı gibi sadece ekonomik üstünlüklere değil, entelektüel, eğitim, aile, soy, başarı gibi farklı kıstaslara göre oluşur. Mosca’ya göre yönetici sınıf daima var olmuş ve olmaya devam edecektir. Sınıfsız bir toplum mümkün değildir.