Felsefe hakkında her şey…

Thomas Hobbes’un Bilimsel Bilgi Anlayışı

12.11.2019
2.030

Bilimin tamamen fenomenlere (görüngü) dayandığı açıktır. Fenomenler imgeleri üretmekte, imgeler sözcüklere çevrilmekte ve bunların konuşmadaki bağıntıları bilimi olanaklı kılmaktadır. Bilim önermelerini deneyimde sınamak olanaklı ise de Hobbes bilimde tümüyle empirist bir tutum sergilemez.

Hobbes’un felsefe ya da bilim konusunda söylediği şey, ilk ilkelerden sonuçların çıkarılmasıdır. İlkelerin bilgisine varmada tümevarımı kabul etse de, bilimsel işlemin göstergesi olarak vurguladığı şey, tanıtlama yoluyla sonuçların geçerli kılınmasıdır. Çıkarımın başlangıç noktası olan ilkeler tanım önermeleridir. Tanımlar sözcüklerin anlamlarının açıklanışından başka bir şey değildir. Tanım, yüklemi öznesini çözümleyen bir önermedir. Tanımlar tanıtlamanın biricik ilkeleridir ve bu tanımların kendileri tanıtlanamazlar. Uzlaşımsal olarak konmuşlardır ve bunlardan çıkarılacak sonuçlar zorunluluk taşımaz.

Bu durumda bilimsel önermeler ile olgusal dünya arasında bir ayrılık söz konusu olmakta, bilimsel önermelerin olgusallığa uygulanabilirlikleri konusunda hiçbir güvence kalmamaktadır. O halde Hobbes’un nominalizmi bilim ile olgusal dünya arasında bir kuşkuculuğa gelip dayanır. Hobbes’a göre; “uslamlama adlara, adlar imgeleme, imgelem ise bedensel organların devinimlerine bağımlıdır.” Yani uslamlama yalnızca sözcükler arasındaki bağıntıları dile getirir. Böylece Hobbes’un nominalizmi tümel kavramların yanı sıra bilginin ana taşıyıcısı olan önermeleri de kapsamış olur. Yine de Hobbes’a göre ister nedenden etkiye, ister etkiden nedene ilerleyelim; yine de olanaklı etki veya nedenlerin bilgilerine ulaşılabildiği olgusu doğru kalır. Buna göre biricik kesin bilgi önermelerin imlemlerinin bilgisidir; A, B’yi imliyorsa ve A doğruysa, B doğrudur. Yine de nedensel ilişkilerin, gerçekte onları düşündüğümüz gibi oldukları konusunda mutlak kesinliğe ulaşamayız.

Çıkarımın başlangıç noktası tanım önermeleridir. Tanımlar sözcüklerin açıklanmasıdır. Yüklemi öznesini çözümleyen önermeye tanım denir.

Hazırlayan: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Ömer YILDIRIM’ın Kişisel Ders Notları. Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 1. Sınıf “Felsefeye Giriş” ve 2., 3., 4. Sınıf “Felsefe Tarihi” Dersleri Ders Notları (Ömer YILDIRIM); Açık Öğretim Felsefe Ders Kitabı

BİR YORUM YAZIN

ZİYARETÇİ YORUMLARI - 0 YORUM

Henüz yorum yapılmamış.

2005'ten beri çevrim içi felsefe yapıyoruz...