Felsefe hakkında her şey…

Kierkegaard’da Hakikat ve Öznellik

07.11.2019
1.544

Kierkegaard, Yunanlılardan beri felsefe tarihinin dünyayı anlamlandırmak için sadece aklı ve deneyimi kullandığını görmüştür. Oysa asıl başlangıç noktası seçimdir, çünkü her kavşakta, her seferinde karar vermek zorundasınızdır.

Kierkegaard, organize dine, özellikle de on dokuzuncu yüzyılda çoğu Danimarkalının mensubu olduğu Danimarka Devlet Kilisesine karşı çıkmıştır. Devlet kilisesi fikrine şiddetle saldırmasının sebebi, böyle bir kurumun asıl amacının dinde mensupluğu artırmak olmasıdır. Bu da Tanrı’yla olan kendi ilişkilerinin sorumluluğunu alması gereken Hristiyanların inisiyatiften yoksun bırakılmaları gibi bir etki doğurmaktadır.

Hakikat öznelliktir, demiştir Kierkegaard. Bu garip anlayışla demek istediği, seçim yapan insanlar için “hazırda” önceden imal edilmiş bir hakikat bulunmadığıdır. Tam tersi, sonradan William James‘in söyleyeceği gibi, iradenin eylemiyle “Hakikat oluşturulur”. Seçim sizin daimi, ama külfetli yoldaşınızdır. Kierkegaard da şöyle yazmaktadır, “Gerçekten eksikliğini çektiğim şey zihnimde ne yapacağım konusunda net olmak, ne bileceğim konusunda değil… Mesele, benim için hakiki olan hakikati bulmak, uğruna yaşayabileceğim ve ölebileceğim fikirleri bulmak.”

Ara Not: “Bir Sonuca Varan Bilimsel Olmayan Notlar (1844)” adlı kitabında Kierkegaard, inancın akıldan daha üstün olduğunu söyleyen bir fideizm (inancılık) anlayışı ortaya atmıştır. Akıl değil, inanç, insanın ulaşabileceği en yüksek erdemdir; en derin tatmin ve tamamlanma için inanç şarttır.

“Benim için hakiki” ifadesi, Kierkegaard’ın öznel hakikate nesnel hakikatten daha yüksek bir ehemmiyet verdiğini göstermektedir. Ve bu Kierkegaard’ı “Varoluşçuluğun Babası” yapan unsurdur. Hakikat öznelliktir. Hakikat, bireyin ona göre hareket ettiği şeydir, bir varoluş biçimidir. Kişi kendi hakikatinde var olur ve onun içinde yaşar. Öznelliğin en yüksek ifadesi tutkulu inançtır. “Varoluşsal” düşünmek denen şey budur.

Hazırlayan: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Ömer YILDIRIM’ın Kişisel Ders Notları. Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 1. Sınıf “Felsefeye Giriş” ve 2., 3., 4. Sınıf “Felsefe Tarihi” Dersleri Ders Notları (Ömer YILDIRIM); Açık Öğretim Felsefe Ders Kitabı, “Her Yönüyle Felsefe” Kennet Shouler

BİR YORUM YAZIN

ZİYARETÇİ YORUMLARI - 0 YORUM

Henüz yorum yapılmamış.

2005'ten beri çevrim içi felsefe yapıyoruz...