Max Planck Kimdir?
Max Karl Ernst Ludwig Planck, 23 Nisan 1858 ila 4 Ekim 1947 tarihleri arasında yaşamış olan 1918 Nobel Fizik Ödülü sahibi Alman fizikçidir.
Planck, “Kuantum Kuramı”nı geliştirmiş ve termodinamik yasaları üzerine çalışmıştır. Kendi adıyla bilinen “Planck sabiti”ni ve “Planck ışınım yasası”nı bulmuş, ortaya attığı kuantum kuramı ile de o güne değin bilinen fizik yasaları içinde devrimsel ve çığır açıcı bir etkide bulunmuştur.
Planck, geleneksel ve entelektüel bir aileden gelmektedir. Baba tarafından büyük dedesi ve dedesi Göttingen’de ilahiyat profesörüydüler. Babası Kiel ve Münih’te hukuk profesörüydü. Planck Kiel, Holstein’da doğmuştur. Babası Johann Julius Wilhelm Planck ve annesi babasının ikinci eşi olan Emma Patzig’dir. O, Karl Ernst Ludwig Planck Marx adıyla vaftiz edilmiş ve Marx, onun birincil adı olarak belirlenmişti. Ancak 10 yaşındayken kendisi Max ismi ile imza atmış ve hayatının devamında bu ismi kullanmıştır. Ailesinin altıncı çocuğu olan Max’ın ilk anıları arasında, 1864 yılında İkinci Schleswig Savaşı sırasında Kiel içine Prusya ve Avusturya askerlerinin yürüyüşü olmuştur. 1867 yılında ailesiyle beraber Münih’e taşınmışlardır ve Max, Maximilians Gymnasium okuluna yazılmıştır. Burada Hermann Müller isimli öğretmeninden mekaniği ve astronomiyi öğremiştir. Müller’den ilk enerjinin korunumu yasasını öğrenen Plank 17 yaşındayken bu okuldan mezun olmuştur. Bu Planck’ın fizik alanıyla ilk temasıdır.
Planck müzikte de yetenekliydi. Şan dersleri aldı; piyano, çello ve org çaldı. Ayrıca şarkılar ve opera besteledi. Ancak, o bunların yerine fizik okumayı seçti. Münih’te fizik profesörü olan Philipp von Jolly dersine girecek olan Planck’a bir tavsiye de bulundu ve şu cümleyi söyledi: “Bu alanda, hemen hemen her şey zaten keşfedilmiş ve bütün olay geride kalmış olan delikleri doldurmaktadır.”. Planck da yeni şeyler keşfetmek isteyen birisinin olmadığı cevabını verdi. Ancak bu alanın bilinen temelini anlamak için Münih Üniversitesinde 1874 yılında çalışmalarına başladı. Jolly gözetiminde, Planck bilimsel kariyeri ile ilgili sadece deneyler yapıyordu. Isıtılmış platinin içinden hidrojenin difüzyon üzerinde çalışıyordu ama daha sonra teorik fiziğe aktarıldı. 1877 yılında fizikçi Hermann von Helmholtz ve Gustav Kirchhoff ve matematikçi Karl Weierstrass ile bir yıllığına çalışmak için Berlin’e gitti.
Planck, Berlin’deyken yerel Fizik Derneği’ne katıldı ve şu sözleri yazdı: “Ben o günlerde orada teorik fizikçi olarak bulunuyordum. Bu benim için kolay olmadı. Çünkü sözüme entropi ile başladım. Bu konuya o zamanlarda rağbet görülmüyordu. Bu yüzden matematiksel bir hortlak gibi olarak kabul edildi.” Onun girişimi sayesinde, Almanya’nın çeşitli yerel Fiziksel Dernekleri 1898 yılında birleşti çünkü Alman Fizik Derneği (Deutsche Physikalische Gesellschaft, DPG) oluşturmak istiyorlardı. 1905 ve 1909 yılları arasında Planck, orada başkanlık yaptı.
Planck, altıncı dönemin teorik fizik derslerine başlamıştı. Lise Meitner’e göre, dersleri kuru ve biraz kişiliksizdi. Ama İngiliz katılımcı James R. Partington, dersler için şunları söyledi: “Not kullanmadan, hiçbir hata yapmayarak, konuşmasında hiçbir tutukluk olmadan geçti. Dinlediğim en iyi dersti.” Sözlerine şu cümle ile devam etti: “Ayakta dersi dinleyen birçok kişi vardı. Konferans salonu, iyi ısıtılmış ve oldukça yakın olduğu için dinleyicilerin bazıları zaman zaman yere düştü. Ama bu dersin akışını bozmadı.” Planck, aslında gerçek bir okul kurmadı. Sadece 20 tane yüksek lisans yapan öğrencisi oldu. Moritz Schlick de bu öğrencilerinden birisi idi.
Hazırlayan: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Ömer YILDIRIM’ın Kişisel Ders Notları. Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 1. Sınıf “Felsefeye Giriş” ve 2., 3., 4. Sınıf “Felsefe Tarihi” Dersleri Ders Notları (Ömer YILDIRIM); Açık Öğretim Felsefe Ders Kitabı
