Yeni Tomacılık, Yeni Thomizm Nedir?

Yeni Tomacılık ya da Yeni Thomizm, Katolik kilisesinin çağdaşlaştırılmaya çalışılan resmî öğretisidir. Yeni Thomizm, Yeni Skolastik olarak da adlandırılmaktadır. Yeni Thomizm, Aquinolu Thomas‘nın öğretisini (Bkz: Thomizm Nedir?) çağdaş bilimsel verilerle uzlaştırma çabasına girişen bir akımdır.

YENİ TOMACILIK ya da YENİ THOMİZM NEDİR?

1879 yılında Papa XIII. Leon tarafından Hristiyanlığa uygun tek felsefe olarak ilan edilen ve Jaques Maritain (1882) ve Etienne Henri Gilson (1884) gibi düşünürleri de peşine takan Yeni Tomacılık, metafizik yapısı içinde, nesnel gerçekliği savunmak iddiasındadır.

Yeni Tomacılara göre nesnel gerçeklik, vardır; çünkü insanın bilincinin dışındaki bütün nesneler de Tanrı tarafından yaratılmıştır. Tanrı, insana bu nesnel gerçekliği bilsin ve tanısın diye bir us (akıl) vermiştir. İnsan elbette, bilincinin dışındaki bu nesnel gerçekliği, usunun yardımıyla bilecek ve tanıyacaktır. Yeni Tomacılar, bu konuda, varoluşçuları (egzistansiyalizm) irrasyonalizm ile suçlarlar ve varoluşçulara karşı insan usunu savunurlar.

Yeni Tomacılar, varoluşçuları irrasyonalizm ile suçlarlar ve varoluşçulara karşı insan usunu savunurlar.

Bu bakımdan, örneğin bir Tanrısız varoluşçuyla bir Tanrıcı Yeni Tomacının tartışması pek eğlendiricidir. Oysa Yeni Tomacıların bu usçulukları, metafizik anlamda bir usçuluktur; çünkü dinsel dogmalara aykırı bulunan bilimsel gelişmeyi usaaykırı bulmaktadırlar. Yeni Tomacılığa göre doğa, tanrısal düşüncenin ve tarih tanrısal amacın gerçekleştirilmesinden ibarettir.

Örneğin, Yeni Tomacı İngiliz tarihçisi Toynbee: “Tarihin, Tanrı’nın esrarlı eliyle yönetilmekte olduğunu” ve “yalnız din kurumunun gerçek kurtuluşu ve mutluluğu” sağlayabileceğini savunmaktadır. Toynbee’ye göre, “tarih, Tanrı tarafından önceden belirlenmiştir” ve “doğaüstü bir niteliktedir”.

YENİ THOMİZM’İN FELSEFESİ

Yeni Tomacılara göre gerçeğe üç yoldan erişilir:

• Bilim,
• Felsefe,
• Din.

Ama bunun bir koşulu vardır: Bilim, metafizik felsefeye; metafizik felsefe de dine aykırı olamaz.

Yeni Thomizm’e göre bilim, ancak günlük gerçekleri çözümleyebilir, mutlak ve yüce gerçeğe yalnız inan yoluyla ulaşılabilir. Bilimin amacı, inanı güçlendirecek kanıtlar bulmak olmalıdır. Yeni Thomizm, töresinde de yapısı gereği ve zorunlu olarak “her türlü adaletsizliğe karşı protestonun yerine duayı” koyar.

Yeni Tomacılığa göre insan bu dünyayı değil, öteki dünyayı düşünmeli, şu gelip geçici konukluğunda başına ne gelirse boyun eğip sonsuz hayatı düşlemelidir.

1889 yılında Belçika’nın Louvain Üniversitesinde kurulan Felsefe Enstitüsü ve D. Mercier, De Wulf gibi profesörlerinin yönettiği Revue NeoScolastique, Yenitomacılığın yönetim merkezidir. Seçmeci bir anlayışla Aquino’lu Thomas’nın öğretisini Kant, Schelling ve Hegel idealizmleriyle kaynaştırmıştır.

Toplumculuğu olduğu kadar anamalcılığı da eleştirir görünerek dinsel bir toplum örneği ileri sürer ve el altından anamalcılığı destekler. Felsefeyle tanrıbilimi aynılaştıran Yenitomacılık, çeşitli vesilelerle papalar tarafından yayımlanan dinsel-sosyo-ekonomik genelgelerle sürdürülmeye çalışılmaktadır. Anamalcılığın ve emperyalizmin dinsel savunuculuğunu yapan Yenitomacılık, üretim araçları üstündeki özel mülkiyeti bir doğal hak sayar ve tanrının buyurduğu bu hakkın dokunulmazlığını ileri sürer. Bununla beraber, savunusunu gizlemek için, toplumbilime de el atar ve anamalcılıkla toplumculuktan çok daha tüzel olduğunu söylediği kilise egemenliğine dayanan üçüncü bir toplum düzeni ütopyası önerir, arasıra anamalcılığa sudan eleştiriler de yöneltir.

Örneğin ekonomik ve siyasal gücün tekeller elinde toplanmasının doğru olmadığını ileri sürer, para kazanma hırsının törebilimsel çöküntülere yolaçtığını söyler, yoksullara karşı daha şefkatli ve cömert davranılmasını öğütler. Ne var ki bizzat İsa’nın ileri sürdüğü insan kardeşliği ve eşitliğinin sözünü etmez, yoksulluğun erdemi dogmasını görmezlikten gelir. Ünlü bir diyalektikçinin dediği gibi, “İsa dirilmiş olsa onu bu saçmasapan düşüncelerinden ötürü mahkûm etmekten asla çekinmez”. Çağdaş bilimsel kuramları bozmak (tahrif etmek), saptırmak ve kendine uydurmaya çalışmak Yenitomacılığın temel ırasıdır. Başlıca temsilcileri Gilson, Maritain, Raekmeker, Lotze de Fries, G. Wetter, Boçenski, Catherin, Brugger, Dampf, Conrad-Martius, Geyser, Manser, Nell-Breuning, Sertillanges, J. de Vries, MarĞchal, Meyer, Welty vb.’larıdır.

Hazırlayan: Sosyolog Ömer Yıldırım