Felsefe hakkında her şey…

İndeterminizm (Belirlenmezcilik) Nedir?

13.11.2019
30.135
İndeterminizm (Belirlenmezcilik) Nedir?

İndeterminizm nedir sorusuna şöyle cevap vermek mümkündür: Zorunsuzluk, belirlenmezcilik isimleriyle de anılan indeterminizm, determinizm anlayışını reddederek evrende meydana gelen her şeyin değişmez yasalarla açıklanamayacağını, nedensellik yasasına bağlı olmadan gerçekleşen olay, olgu ve süreçlerin de bulunabileceğini, insan iradesinin her zaman neden-sonuç zincirine bağlı olarak çalışmadığını ileri süren görüştür. İndeterminizm, insan iradesinin özgür olduğunu savunmaktadır.

İNDETERMİNİZM ve AHLAKİ ÖZGÜRLÜK

İndeterminizme göre insanlar ahlaki eylemlerde bulunurken özgürdür. Çünkü insan eylemlerini etkileyen, belirleyen veya kısıtlayan hiçbir etken yoktur. İnsan kendi özgür iradesini kullanarak özgürce eylemlerini yapar ve bu nedenle kişi davranışlarından sorumludur. İnsan kendini özgür hissettiği için toplumdaki ahlak yasalarına özgürce uymaktadır.

Metafizik alanda tanrıbilimci öğretiler, Tanrı karşısında insanın sorumluluğu sorununu çözebilmek için indeterminizme başvurmak ve elindeliği savunmak zorunda kalmışlardır. Bu düşünceye göre Tanrı her şeyi önceden belirlemiştir; ama, insana da tikel bir elindelik (iyiyle kötüyü seçebilme gücü anlamında us) vermiştir.

Hadiselerin sebepsiz meydana gelemeyeceğini, dünyada mutlak bir başlangıcı, hür bir iradenin yeri olamayacağını kabul eden determinizmin karşıtı olan indeterminizm, ahlakta insan iradesinin hiçbir şarta bağlı olmadığını, içinde bulunduğu şartlarla belirlenmediğini, insanın hür iradesinin sebeplilik kanununa bağlı olmadığını ileri sürer.

İNDETERMİNİZMİN İLKELERİ

  • İnsan ahlaki eylemde bulunurken özgürdür,
  • İnsanların eylemleri hiçbir etken tarafından belirlenmez,
  • İnsanlar iradelerini kendileri kullanırlar,
  • Bireyler ahlak yasalarına özgürce uyarlar ya da uymazlar,
  • Bireylerin özgür tercihleri, onlara sorumluluk yüklemektedir.
  • Bireyler eylemde bulunurken hem özgür hem sorumludurlar.

Derleyen: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 1. Sınıf “Felsefeye Giriş” ve 3. Sınıf “Çağdaş Felsefe Tarihi” Dersi Ders Notları (Ömer YILDIRIM); Açık Öğretim Felsefe Ders Kitabı

BİR YORUM YAZIN

ZİYARETÇİ YORUMLARI - 1 YORUM
  1. Elvan dedi ki:

    Bende sosyoloji 1. Sınıf okuyorum Atatürk üniversitesi çok yardımcı oldu bu yazı teşekkürler

2005'ten beri çevrim içi felsefe yapıyoruz...