Entelektüalizm nedir? Anlıkçılık
Entelektüalizm nedir sorusuna şöyle cevap vermek mümkündür: Entelektüalizm, bütün varlıkları anlıksal temele indirgeyen öğretilerin genel adıdır. İradecilik anlayışının karşıtı ve özellikle bilgibilimde usçulukla anlamdaş olarak kullanılmıştır. Törebilimsel anlam, ahlaksal davranışların anlıkla belirlendiği anlayışını dile getirir; eş deyişle ahlaksal davranışlar bir bilgi ve uslamlama işidir.
Entelektüalizm zihni; bilginin ve eylemin temel ögesi olarak gören bir felsefi öğretidir. Entelektüalizme göre zihinsel fenomenler; duygular ve irade karşısında önceliklidir ve daha üstündür. Bu sebeple zihnin soyut ve kavramsal düzeyde gerçekleşen bilişsel yetisini her alanda temele almak ve öne çıkarmak gerekmektedir. Varolan her şey, en azından ilke olarak fikirlere, yani zihinsel gerçeklere indirgenebilirdir.
Genellikle anlığın başatlığında birleşen Platon, Descartes, Spinoza, Leibniz, Wolf, Kant, Hegel gibi birlerinden az ya da çok farklı birçok düşünürlerin öğretileri anlıkçılık ya da entelektüalizm genel adı altında toplanırlar. Genellikle küçümseyici anlamda kullanılan terimin ayırıcı niteliği, varlıkları anlıksal temele indirgemektir.
Entelektüalistler içinde Platon gibi nesnel gerçekliği anlıksal gerçekliğin bir kopyası sayan, Kant gibi nesnel gerçekliğin varolduğunu, ama asla bilinemeyeceğini ileri süren, Berkeley gibi nesnel gerçekliği tümüyle yadsıyan düşünürler vardır. çünkü açık, gizli, dolaylı olmak üzere çeşitli yollardan da olsa anlıkçıların düşüncecilik temelinde birleşirler.
Entelektüalizm ayrıca çağa uyum sağlayıp çağdaş anlamda bilim ve sanatla uğraşmak, bilimi ve sanatı çağdaş biçimde icra etmek çabasıdır. Entelektüalizm felsefi olarak da ABD’de özellikle 19. ve 20. yüzyılda büyük ilgi görmüştür.
ANLIKÇILIK NEDİR?
Bütün varlıkları anlıksal temele indirgeyen öğretilerin genel adı.
İradecilik karşıtı ve özellikle bilgibilimde usçulukla anlamdaş olarak kullanılmıştır. Törebilimsel anlam, ahlaksal davranışların anlıkla belirlendiği anlayışını dile getirir; eş deyişle ahlaksal davranışlar bir bilgi ve uslamlama işidir.
Genellikle anlığın başatlığında birleşen Platon, Descartes, Spinoza, Leibniz, Wolf, Kant, Hegel gibi birlerinden az ya da çok farklı birçok düşünürlerin öğretileri anlıkçılık genel adı altında toplanırlar. Genellikle küçümseyici anlamda kullanılan terimin ayırıcı niteliği, varlıkları anlıksal temele indirgemektir.
Anlıkçılar içinde Platon gibi nesnel gerçekliği anlıksal gerçekliğin bir kopyası sayan, Kant gibi nesnel gerçekliğin varolduğunu, ama asla bilinemeyeceğini ileri süren, Berkeley gibi nesnel gerçekliği tümüyle yadsıyan düşünürler vardır. çünkü açık, gizli, dolaylı olmak üzere çeşitli yollardan da olsa anlıkçıların düşüncecilik temelinde birleşirler.
