Ebû Bekir Râzî olarak bilinen Ebu Bekir Muhammed Bin Zekeriya, 864 yılında İran’ın Rey kentinde dünyaya gelmiştir. Gençlik yıllarında müzik, matematik, astronomi, kimya, felsefe ve tıp bilimleri ile ilgilenmiştir. Hekimliğe karşı duyduğu ilgi sonucu tıp eğitimine yönelmiştir.

Hekimliği sırasında halk arasında ünü ve çalışkanlığı ile ön plana geçen Râzî, Rey kentindeki hastanenin başhekimliği görevini üstlenmiştir. Bu dönem içerisinde gerek hekimlik pratiği, gerekse tıp eğitimi üzerine çalışmaları sonucu dönemin en ünlü hastanelerinden olan Bağdat Hastanesi’ne başhekim olarak atanmış ve yaşamının büyük bir bölümünü bu kentte geçirmiştir.

Hayatının sonuna doğru Rey kendine geri dönen Razi, 930 yılında bu şehirde hayata gözlerini yummuştur.

Çalışmalarının büyük bir kısmı tıp üzerine olan Ebû Bekir Râzî’nin en ünlü eseri “El Hevi (Liber Continens)”dir. Bu eser, hastalıkların teşhis ve tedavisi üzerine yazılmış döneminin en geniş medikal ansiklopedisidir. Antik Yunan ve İslam tıbbının önemli medikal bilgileri ve Ebû Bekir Râzî’nin kendi çalışmaları bu eserde derlenmiştir.

El Razi’nin en önemli çalışması ise çiçek ve suçiçeği hastalıkları üzerine yazdığı incelemesidir. “Liber de Pestilentia” adlı eserinde her iki hastalığı da detaylı şekilde tanımlamış ve bu iki hastalığın ayırıcı tanısını yapmıştır.

El Razi’nin eserleri birçok yabancı dile çevrilmiş ve 18. yüzyıla kadar birçok tıp fakültesinde okutulmuştur. 1970 yılında Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından çiçek ve suçiçeği hastalıkları üzerine olan özgün çalışmaları sebebiyle şükranla anılmıştır.

RAZİ’NİN KISA BİYOGRAFİSİ

İslam düşünce tarihinde hekim-filozof tipinin olduğu kadar tabiatçı/natüralist felsefenin de en başarılı temsilcisi olan Ebû Bekr Muhammed b. Zekeriyyâ er-Râzî, 865 yılında Tahran yakınlarında bulunan Rey şehrinde doğdu.

Batılılar onu Rhazes diye anarlar.

Gençlik yıllarında edebiyat ve musiki ile ilgilendiği, geçimini kuyumculuk yaparak sağladığı bilinmektedir. Kuyumculuk onun kimyaya ilgi duymasına, yaptığı deneyler gözlerinin rahatsızlanmasına, bu rahatsızlık ise onun tıbba yöneltmesine yol açmıştır.

Tıp ilmine yaptığı önemli katkılar ona “Arapların Galen’i” unvanını kazandırmıştır.

Onun tıp tarihine yaptığı önemli katkılardan biri ilk defa kimyayı tıbbın hizmetinde kullanmış olmasıdır. Deneylerini maymunlar üzerinde gerçekleştiren Râzî, hastaların denek olarak kullanılmasına şiddetle karşı çıkmıştır.

Tıp ve felsefe başta olmak üzere çağının bütün ilimlerine dair eserler veren Râzî’nin özellikle kimya ve tıp alanındaki birçok eseri Latinceye çevrilmiştir.

Kaleme aldığı 200’den fazla eserden günümüze ulaşabilmiş olanlardan bazılarını şunlardır: Ruh Sağlığı (et-Tıbbü’r-rûhânî), Filozofça Yaşama (es-Sîretü’l-felsefiyye), İkbâl ve Devlete Kavuşmanın Belirtileri (Makâle fî emârâti’ikbâl ve’d-devle), Hekimlik Ahlakı (Ahlaku’ttabîb), el-Câmi’u’l-kebîr.

İlgili konular:

• Razi’nin yaşamı ve yapıtları
• Razi’nin varlık felsefesi
• Razi’nin din felsefesi
• Razi’nin ahlak felsefesi
• Razi’nin felsefe anlayışı

Hazırlayan: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Ömer YILDIRIM’ın Kişisel Ders Notları. Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 1. Sınıf “Felsefeye Giriş” ve 2., 3., 4. Sınıf “Felsefe Tarihi” Dersleri Ders Notları (Ömer YILDIRIM); Açık Öğretim Felsefe Ders Kitabı