Eğitim Felsefesinde İdealizm Nedir?

İdealizm gerçekliğin temelini, düşünsel, ruhsal/tinsel ve idea gibi kavramlarla kuran bir felsefe olarak tanımlanabilir. İdealistlere göre gerçek “fikirdir, düşüncedir, ruhtur”. Madde onun bir yan ürünüdür. Evrenin kanunları insanın entelektüel ve moral tabiatı ile uyum halindedir/olmalıdır.

Zaman içerisinde dünyevi bir süreç olarak idealizmde eğitimin içerlemelerini özetlersek, insanın kaynağının Tanrı, doğasının özgürlük ve kaderinin ölümsüzlük olduğu görülmektedir. Felsefenin bize öğrettiği şey eğitimin özü olarak biyolojinin ısrarla vurguladığı çevreye uyumun gerçekten bitimsiz bir süreç olduğudur.

Fiziki beden, aklın yararlanacağı geçici bir elbisedir. Bir müddet devam eder, sonra bir tarafa bırakılır. İnsan aklı ise bitmeyen bir gelişme içinde biçim kazanmaktadır. İnsan bir ölçüye kadar kendi geleceğini biçimleme yetisinde olan özgür bir varlıktır.

Eğitim, fiziksel ve zihinsel olarak gelişmiş, özgür, bilinçli insanoğlunun kendisini insanın zihinsel, duygusal ve iradesi dâhilindeki çevresinde açığa vuran Tanrı’ya yüksek uyum sürecidir.

İdealizmin vermek istediği eğitim mesajı, öğrencilere azami seçme özgürlüğü tanıyan liberal bir eğitimdir. Çocuğun yetişkinlikte oluşan belirli fiziksel ve zihinsel gizil güçleri olduğu tanınmaktadır. Özgürleştirici eğitim çocuğun gelişimi için zorunlu görülmektedir. Eğitimin özü karakter eğitimi olmaktadır. Çocuğun ilerideki gelişiminin temellerini atacak olan ana-babalar ve ilkokul öğretmenleri eğitim sürecinde önemli faktörler olarak görülmektedir. Devlet toplumun gücü ve koruyucu kalkanı, aile toplumun kalbi, din toplumun ruhu ve iş hayatı toplumun elleri olarak tanınmaktadır. Okul ise toplumun aklıdır.

Okulun temel görevi eğitim ve öğretimde bulunmak, bilgi peşinde koşmak ve aklı geliştirmektir. Burada söz konusu edilen akıl insanın tüm bilişsel donanımıyla ilgilidir; duyuları, duyguları, hayal gücü ve iradesi, anlığı. Eğitim insanı olduğu gibi tüm somut gerçekliği içinde ve gelişmesi bekleyen gizli güçleriyle ele almakta ve her eğitim kademesinde daha iyi ve olgunlaşmış bilgi, kara ve eylem için onun gelişmemiş güçlerini gerçekleştirmesine yardımcı olma arayışı içinde olmaktadır.

İdealizmin Eğitim Anlayışı

• Gerçeğe giden yol sadece bilimsel yöntem değildir. Sezgisel düşünce de bilimsel tutum kadar önemlidir.
• Evreni açıklamada, ruh, ahlâk, zihin ve düşünce gibi kavramları temel alır.
• İdealizmde değerler mutlaktır ve değişmez bir yapıya sahiptir.
• Gerçek bilgi aklın ürünü olan bilgidir ve insan zihninde doğuştan vardır, Öğretmenin temel görevi, öğrencilerdeki bu gizli bilgileri açığa çıkarmaktır.
• İyi, güzel ve doğrunun evrensel olduğunu savunan bu görüşe göre, öğrencilere yaşayan değerler ve bu değerlerle nasıl yaşayacağı öğretilmelidir.
• İdealist eğitimin merkezinde konular, dersler, evrensel doğrular ve bunları aktaracak öğretmen vardır. Bu nedenle idealistler konu alanı veya bilgi merkezli eğitim programı geliştirme yaklaşımını benimsemişlerdir.
• İdealizmde gerçek akıldır ve madde bir bakıma onun ürünüdür
• Bir yargının doğruluğu, söz konusu yargının diğer yargılarla uyuşmasına bağlıdır. Çünkü idealist görüşte tutarlık kavramı önemli bir yer tutar.
• Okul kültürel mirası oluşturan değerleri öğretmelidir.
• Eğitim ruhu iyiye çevirme işidir.
• Zeki insanlar (Filozoflar) devleti yönetmelidir.(Platon)
• Yön verdiği eğitim felsefesi esasiciliktir.

Derleyen: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 4. Sınıf “Eğitim Sosyolojisi” Dersi Ders Notları (Ömer YILDIRIM); Prof. Dr. Hüseyin Akyüz – Eğitim Sosyolojisinin Temel Kavram ve Alanları Üzerine Bir Araştırma; Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 1. Sınıf “Felsefeye Giriş” Dersi Ders Notları (Ömer YILDIRIM); Diğer Ders Notları (Ömer YILDIRIM)