Yargı, Değer Yargılarımız, Ahlaki Yargılar ve Din Yargıları

Yargı, bir olgu veya kavramlar üzerine kurulu bir iddiayı dile getiren ifadelerdir.

Yargılar, olgular alanına ve değerler alanına ait olmak üzere ikiye ayrılır. Olgular alanına ait yargılar bilim ve bilgiye dair önerme (mantık) yargılarıdır. Bu yargılar kişisel değerlendirme içermez, bu nedenle kişiden kişiye değişmez (evrensel), kesin ve nesnel yapıdadırlar. Mesela; su 100 derecede kaynar. Değer yargıları insanların olgulara yüklediği niteliklere bağlı olarak ortaya çıkan yargılardır. Bunlar kişiye bağlı değerlendirme içerdiklerinden özneldir. Kişiden kişiye değişir.

Değerler alanına ait üç türlü yargı vardır. Bunlar estetik yargılar (güzel, çirkin), dini yargılar (sevap, günah) ve ahlak yargıları (iyi, kötü)dır.

Ahlak yargıları iyi veya kötü olarak nitelendirilen eylemlere dayandırılır. Bu eylemler iyinin yapılması ve kötünün yapılmamasını gerektirir. Bu nedenle normatif (kural koyucu)tir. Ahlak yargıları özneldir. Yani kişiden kişiye, zamandan zamana ve toplumdan topluma değişiklik gösterebilir.

Din yargıları ise değişmez bir yapıda olup, kutsal sayılan din kurallarına dayanır. Eleştirilemez bir yapıdadırlar (dogmatiklik). Estetik yargılar ise güzeldir veya çirkindir şeklinde beğeniye dayalı yargılardır. Akla değil, duygu ve sezgilere dayanır. Bu özellikleri nedeniyle öznel bir yapıdadırlar.

Derleyen: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 1. Sınıf “Felsefeye Giriş” ve 3. Sınıf “Çağdaş Felsefe Tarihi” Dersi Ders Notları (Ömer YILDIRIM); Açık Öğretim Felsefe Ders Kitabı